Küresel ticarete gümrük duvarlarının damga vurduğu 2025’in ilk ayında Türkiye, ihracatta rekora imza attı.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Ocak 2025’e ilişkin ihracat verilerini dün Trabzon’da açıkladı. Buna göre, ihracat ocakta geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 5.8 artarak 21 milyar 164 milyon dolara, ithalat da yüzde 10.2 artışla 28 milyar 847 milyon dolara çıktı. Aynı dönemde dış ticaret hacmi yüzde 8.3 artarak 50 milyar 11 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı bu dönemde yüzde 24.2 artışla 7 milyar 682 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı, geçen ay yıllık bazda 3 puan azalarak yüzde 73.4, enerji verileri hariç tutulduğunda 6.1 puan azalışla yüzde 88.8, enerji ve altın verileri hariç tutulduğunda 6.4 puan gerileyerek yüzde 93.2 oldu. Bakan Bolat’ın açıkladığı öncü verilere göre, ocakta dış ticaret açığı yüzde 24.2 artışla 7.7 milyar dolara yükseldi.
DÜNYA TİCARETİ ZAYIFLARKEN
Trabzon’da düzenlenen toplantıya Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe de katıldı.
Burada konuşan Bolat, “Memnuniyetle belirtmek istiyorum ki, ihracatta yıla çifte rekorla başladık. İlki mal ihracatında geldi. Aylık 21.2 milyar dolar ile tarihin en yüksek ocak ihracatına imza attık. İkinci rekor da yıllıklandırılmış son 12 aylık mal ihracatında kırıldı. Son 12 ayda yıllıklandırılmış mal ihracatı 263 milyar dolara yükseldi. Ocakta 1.1 milyar dolar artış oldu geldik” dedi.
Dünya ticaretindeki durgunluğa dikkat çeken Bolat, “Dünya ticaretinde eski günleri aratır durgunluk söz konusu. Büyüme oranları ortalamaların altında. ABD’nin ilave gümrük vergilerinde artışa gitmesi, buna misilleme gelen tedbirler dünya ticareti açısından belirsizlik ve karışıklık anlamında ciddi bir risk unsuru barındırmaktadır. Bu zorlu konjonktürde dahi ülkemiz olumlu sonuçlar almaya devam etmektedir. Bu zorlu koşullarda biten 2024 yılında dış ticarette büyük başarılar yakaladık” dedi.
TAZE İHRACATÇILARDAN 7 MİLYAR DOLAR KATKI
Türkiye’nin 2024’te dünya hizmetler ihracatından aldığı payı artırdığını belirten Bolat, 31 ilin 1 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirdiğini, 55 ilde ihracatın arttığını vurguladı. Bolat, şu bilgileri verdi: “Geçen yıl ihracat yapan firma sayısı 180 bin 544 oldu. İlk kez ihracat yapan firmalar ihracata 7 milyar dolar net katkı sağladı. 220’den fazla ülke ve bölgeye ihracat yaptık. 12 bin 806 ürün ihraç ettik. 2024’te 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan başlık sayısı 53 oldu. 41 fasılda tarihin en yüksek ihracatı yapıldı. Mal ihracatının yüzde 94.1’i sanayi ürünlerinden oluştu. e-ihracat 6.4 milyar dolar ile toplam ihracattaki payını yüzde 2.7’ye çıkardı.”
PARİTE KAYBI
ABD’de seçimlerinin ardından işbaşına geçen hükümetin gümrük vergilerini ve tarifeleri güçlü şekilde kullandığını vurgulayan Bolat, buna karşı alınan misilleme tedbirlere de dikkat çekerek, “Bizim de ülke olarak hedeflere ulaşmak üzere çalışmalarımızı artırmamız gerekiyor. Geçen yıl Euro-dolar paritesinde dolar lehine gelişme olduğuna dikkat çekmek istiyorum. Oysa Türkiye’nin ana pazarı Euro Bölgesi. Paritedeki değişim bize 484 milyon dolarlık kayıp getirdi. Geçen yıl ki parite korunsaydı 500 milyon dolar daha fazla ihracatımız olacaktı” ifadelerini kullandı.
Bolat’ın verdiği bilgilere göre, yıllıklandırılmış son 12 aylık mal ihracatı ocakta 263 milyar dolara yükseldi. Bolat, “Bu veri 2024 sonunda 261.9 milyar dolardı. Ocakta 1.1 milyar dolar yukarı geldik” diye konuştu.
‘CARİ AÇIK 10 MİLYAR DOLARIN ALTINDA OLUR’
Ticaret Bakanı Bolat, 2023’ün 89 milyar dolarlık hizmetler ihracatıyla tamamlandığını anımsatarak “2022’yi 89 milyar dolar, 2023’ü 106 milyar dolarla kapadıktan sonra 2024’te 11 ay itibarıyla 113.7 milyar dolarlık rakama ulaştık. Hedefimiz 110 milyar dolardı. Hesaplarımıza göre 115.6 milyar dolarlık rakama ulaşacağız. Bu da yüzde 8.5’lik artış demektir” dedi. “61 milyar dolar fazla veriyoruz hizmetler ticaretinde. 82 milyar dolara kadar düşürdüğümüz mal ticaretindeki açığımızı hizmetler ticaretindeki fazlayla da kapatarak, cari işlemler dengemize de çok önemli iyileşme sağlamaktayız” diyen Bolat, şöyle devam etti: “Cari işlemler tablosunda ilk 11 ayda sadece 5.6 milyar dolarlık cari açıkla 2024’ün 11 ayını gerçekleştirdik ve tahminimiz 10 milyar doların altında kalacak. Cari işlemlerde inşallah milli gelirin yüzde 1’inden daha düşük bir rakamda cari işlemlerimizin 9 milyar dolar civarında yılı kapatacağını göreceğiz.”
EN ÇOK İHRACAT YAPILAN ÜÇ SEKTÖR
Otomotiv 3 milyar dolar
Kimyevi maddeler 2.5 milyar dolar
Hazır giyim 1.4 milyar dolar
PARİTE 473 MİLYON DOLAR EKSİ YAZDIRDI
TİM Başkanı Mustafa Gültepe, ihracatçılar olarak 2025’e 280 milyar dolar ihracat hedefiyle başladıklarını vurguladı. Gültepe, “Hedefe ulaşabilmemiz için ihracatımızı yüzde 7 artırmalıyız. Mevcut potansiyelimizle daha fazlasını da yapabiliriz. Ama geçen yıl rekabetçiliğimize zarar veren tabloyu hiç değilse bu yıl değiştirmeliyiz. Yani enflasyonla kur arasındaki dengeyi kurmalıyız” diyerek uyarılarını da sıraladı.
“Geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5.8 artıdayız” diyen Gültepe şöyle konuştu: “Hizmet ihracatımızın 9.4 milyar dolar civarında geleceğini öngörüyoruz. Rekabetçiliğimizin zayıflamasına bağlı olarak ihracata ilginin azaldığını görüyoruz. Bu durumu ihracatımızın geleceği açısından büyük bir risk olarak değerlendiriyoruz. Geçen ay birim ihracat 1.47 dolara gerilerken, parite de ihracatımızı 473 milyon dolar negatif etkiledi.”
‘FINDIK MEMLEKET MESELESİ’
Mustafa Gültepe, ihracatta önemli payı olan fındıktaki tehlikeye de dikkat çekti: “2024’te Trabzon’dan bir önceki yıla göre yüzde 27’lik artışla 1 milyar 356 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Trabzon’dan geçen yıl 142 ülke ve bölgeye ihracat yapıldı. Fındık, balık, balık yağı, savunma ve havacılık sanayi, otomotiv yan sanayi ürün gruplarında Trabzon’un önemli bir ihracatı var. Fındık bu coğrafyanın en önemli gelir kaynaklarından biri. Ama fındıkta risklerin arttığını da görmek durumundayız. Ton bazında fındık ihracatındaki küresel payımız yüzde 63’ten yüzde 58’lere geriledi. 10 yıl önce neredeyse hiç fındık ihraç etmeyen Şili, önemli bir ihracatçı ülke oldu. ABD ve Gürcistan’ın fındık ihracatı her geçen yıl artıyor. Fındığı bir memleket meselesi olarak ele almak durumundayız. Her şeyden önce dönüm başına verimi artırmalıyız. Diğer taraftan fındığa daha fazla değer katmanın yollarını bulmalıyız. Fındığın yanı sıra Trabzon’un ürün çeşitliliğini imalat sanayiyle güçlendirmeliyiz.”